Rijksmonument Cuneratoren in schijnwerpers

Na een bouwkundig onderzoek bleek dat het rijksmonument in Rhenen toe was aan een grootschalige restauratie. Zo verkeerde het loodwerk en de natuursteen in slechte staat door uitgesleten voegen en afgebrokkeld natuursteen. De gemeente Rhenen, eigenaar van het bouwwerk, gaf in 2012 opdracht tot een grootschalige restauratie, zodat de blikvanger en parel van de stad de komende 50 jaar overeind blijft.  

 
In opdracht van gemeente Rhenen verrichtte Antea Group de projectleiding en de directievoering van de restauratie. De ruim vijf miljoen euro kostende restauratie bleek hard nodig: door erosie raakte steen regelmatig los, waardoor een enkele steen naar beneden viel. "Eind jaren zestig heeft de laatste restauratie plaatsgevonden. Daarna is er ruim veertig jaar weinig aan gedaan", aldus Ralph Backer, projectleider bij adviesbureau Antea Group. "Veel natuurstenen onderdelen verkeerden in een matige tot slechte staat. Voegen waren uitgesleten en ook lood moest worden vervangen." 

Ambacht en innovatie 

De restauratie van een historisch gebouw vraagt om stevige regie en een uitgebreide risicoanalyse waardoor onvoorziene werkzaamheden en meerkosten tijdig aan het licht komen. De restauratie is gefaseerd, van boven naar beneden uitgevoerd. Het publiek zag de toren daardoor opknappen. De 18 verschillende soorten natuursteen, houten elementen en ringanker zijn op volledig authentieke wijze hersteld waarbij ambacht en innovatie perfect in balans zijn gebracht. Om de gerenoveerde toren goed tot zijn recht te laten komen, is de toren uitgerust met ledverlichting in combinatie met een innovatief besturingssysteem. 

Duurzaamheid 

Bij het verlichten van een monument is het van groot belang dat de verlichting bijdraagt aan een aantrekkelijke en aangename ambiance, waarbij de architectuur volledig tot haar recht komt. "Door de verouderde verlichting te vervangen door ledverlichting is de gemeente erin geslaagd de toren in de schijnwerpers te zetten, waarbij architectonische details en de juiste sfeer worden uitgelicht", aldus Roel van Lent, Area Sales Manager bij Schréder B.V. "Voorheen werd de Cuneratoren verlicht vanaf lichtbakken op straat. Ten tijde van de renovatie zijn er led-armaturen aangebracht in de toren zelf, wat zorgt voor minder lichtvervuiling en een lager energieverbruik. Bovendien hebben de led-armaturen een veel langere levensduur, waardoor de onderhoudskosten ook lager uitvallen." 

Discreet en dynamisch 

Voor het verlichten van de Cuneratoren zijn de SCULPdot en SCULPline uit de SCULP-collectie van Schréder B.V. toegepast. Dankzij het strakke ontwerp gaan deze armaturen discreet op in de architectuur van het rijksmonument. De ledverlichting is aan alle zijden van de toren bevestigd, voor een consistent lichtbeeld waarbij de architectonische details worden benadrukt. Door de schijnwerpers te voorzien van een DMX-protocol, kan de installatie worden bestuurd voor dynamische kleurvariaties. Naast de normale witte verlichting, is het mogelijk de toren met kleuren te verlichten, voor speciale gelegenheden als koningsdag. 

Feestelijke opening 

De restauratie was complex, aldus Backer. “Gaandeweg hebben we veel kennis over de Cuneratoren opgebouwd. Die benutten we ook voor een onderhoudsplan om de toren voor de eerstkomende vijftig jaar in orde te houden.” 

Na een intensief proces is de toren in december 2017 met een schitterende lichtshow geopend. 

Betrokken partijen 

Opdrachtgever: Gemeente Rhenen 

Projectbegeleiding en directievoering: Antea Group 

Verlichting: Schréder B.V. 

Dit artikel komt uit Stedebouw en Architectuur 3/4 2018. Lees meer van Stedebouw en Architectuur in onze bibliotheek.