Perry Maas en Adriaan Geuze: unieke sferen creëren met verlichting

Is openbare verlichting ondergeschoven of juist vooraanstaand in uw ontwerpen?

“Openbare verlichting is sinds de begindagen van West 8 een belangrijk ingrediënt in ons palet van ontwerpmiddelen en de laatste jaren eigenlijk steeds belangrijker geworden. Het spectrum van verlichtingstoepassingen is gegroeid mede door de komst van ledtechnologie. Dat schept mogelijkheden voor ons als ontwerpers terwijl opdrachtgevers ook hogere eisen stellen ten aanzien van verlichting binnen de kaders van een ontwerp voor de openbare ruimte.”

Wat draagt openbare verlichting bij aan West 8 projecten?

“Het nachtbeeld is voor ons net zo belangrijk als het dagbeeld. De periode van gebruik van de openbare ruimte wordt steeds verder opgerekt. Met verlichting trachten wij unieke sferen te creëren die de fantasie prikkelen en de buitenruimte aangenamer maken. Daarnaast is de veiligheid van de openbare ruimte gebaat bij een goede verlichting.”

Kunt u enkele recente projecten uit het West 8 portfolio kort toelichten. Met accent op de openbare verlichting?

“In het project Brandgrens Rotterdam hebben wij met de Gemeente Rotterdam en Philips een 11 kilometer lange lichtlijn gemaakt in de straten van Rotterdam. Hiermee werd de grens gemarkeerd van het door brand verwoeste centrumgebied na het bombardement op 14 mei 1940. De uitdaging zat hem in het maken van een compact en onverwoestbaar ledgrondspotje. Met een subtiel lichtbeeld doch helder beeldverhaal, een icoon met het beeld van ‘De Verwoeste Stad’, is getracht een monument te maken voor het bombardement. Het feit dat de ruim 700 grondspots in de bestaande openbare ruimte moesten worden geïnstalleerd op historisch verantwoorde locaties was een grote uitdaging.”

“Miami Soundscape is een bijzonder project vanuit het oogpunt van verlichting omdat de ambities destijds zeer hoog waren, zowel ten aanzien van de dag- als ook de avondbelevening. Wij ontwierpen een stadspark aanpalend aan het gebouw van de New World Symphony in Miami Beach. ’s Avonds worden er binnen concerten uitgevoerd die te bekijken en te beluisteren zijn in het park. Door een uitgebalanceerde mix van parkelementen en audiovisuele apparatuur hebben wij getracht een park te ontwerpen waarin de parkervaring niet ten koste is gegaan door de aanwezigheid van meedogenloze high tech apparatuur.”

“Het project ‘Lights over Kruunuvuorenranta’ met onze bijdrage ‘Luonnon Lyhdyt’ gaat over een stadsuitbreiding aan de baai bij Helsinki op de plek van een voormalige oliehaven. Kruunuvuorenranta is gelegen op een bijzondere locatie, veel water, ruime vergezichten en omringd door natuurschoon. Het stadsbestuur van Helsinki heeft verlichting als sturend ontwerpmiddel destijds ingezet als precedent voor de architectuur en stedenbouw door een ontwerpprijsvraag uit te schrijven. Samen met verlichtingsontwerpers Speirs and Major uit Londen hebben wij een integraal pakket van maatregelen voorgesteld waarin landschapsarchitectuur, stedenbouw, openbare ruimte ontwerp en verlichting samensmelten. We hebben daarbij de nadruk gelegd op de relatie tussen (dag)licht en natuur(belevening). Na het winnen van de prijsvraag hebben West 8 en Speirs and Major een conceptontwerp gemaakt dat mogelijk zal worden vervolgd.”

“In 2009 werd West 8 benaderd met de vraag om een nieuw ledarmatuur voor woonstraten te ontwerpen die het PL 100, het geëvolueerde kegelvormige armatuur van Indal, zou kunnen vervangen. Een eervolle opdracht die heeft geresulteerd in het ontwerp van de Urban Star. Het ontwerp is ontwikkeld in samenwerking met Philips, de Gemeente Almere als pilotgemeente en Citytec. Het armatuur is oorspronkelijk ontworpen voor de Nederlandse markt. Inmiddels is de Urban Star ook te vinden op andere plekken zoals op Governors Island in New York.”

West 8 was ook betrokken bij het (licht)ontwerp van Rotterdam Centraal, een project van Team CS (samenwerking verband van Benthem Crouwel Architects, MVSA Meyer en Van Schooten Architecten, en West 8).  Adriaan Geuze over Rotterdam Centraal: “Het Rembrandteske lichteffect is wel heel cool aan het centraal station. Het dramatiseren van de beleving, moet je niet onderschatten – is een belangrijk thema geweest! We hebben heel veel stations bezocht en constateerden een ‘internationalisering van het programma van eisen’. Overal dezelfde treinen, dezelfde veiligheid, dezelfde bouwers, dezelfde ingenieursbureaus. En dus overal terminals die de identiteit teniet doen, terwijl zo’n station een welkom in de stad zou moeten zijn. In Rotterdam Centraal hebben we de identiteit juist versterkt. Het kan alleen maar in Rotterdam staan. Dat herken je aan de kolommen, de sfeer, het rode graniet, het havenbeeld, of aan dat fascinerende daglicht dat ook zo kenmerkend was voor het station van Van Ravensteyn. We wilden een Rembrandtesk lichtspel, met overbelichting, half-schaduw, bovenlichten en spotlights. De reiziger moet de passage door het station ondergaan in een soort van hypnose. Het forensisme van het huidige station is een vorm van rituele dans. Hierop haken wij in door het station eigenschappen te geven, een stuk DNA, een identiteit, die je in je onderbewustzijn verovert. Dat is gelukt, dat is echt gelukt.” (Bron citaat: Interview door Frank Loer)
 

Volgt u de ontwikkelingen in de lichttechnologie (led, big data etc)? Wat vindt u daarin spannende perspectiefrijke trends? 

“De compactheid en integratie van ledtoepassingen in allerlei architectonische en design elementen is een interessante ontwikkeling (geweest). Nu ledtechnologie een beetje ‘ingeburgerd’ is geraakt, is de volgende stap het toepassen van integrale oplossingen zoals Smart Poles of Smart Furniture. De veelheid van ‘losse’ objecten heeft echter  een negatief effect op de rust en het overzicht in de openbare ruimte. Het combineren van functionaliteiten door technologieën aan elkaar te ‘knopen’ biedt uitkomst voor dit probleem.”

Vindt u het een positieve ontwikkeling dat de opgaven vanuit een interdisciplinaire invalshoek worden benaderd?

“Ja, wij ervaren het samenwerken met deskundigen uit andere vakdisciplines als een verrijking van het ontwerpproces.”
 

Hoe borg  je in zo’n proces de van te voren vastgestelde eindresultaten?

“Dat kun je niet van tevoren overzien. Je kunt als ontwerper en opdrachtgever wel een wenselijk resultaat beogen maar het ontwerpproces is grillig en laat zich moeilijk organiseren. Gedurende elk ontwerpproces kom je vrijwel altijd op ideeën en inzichten die je van tevoren niet had kunnen bedenken. Het eindresultaat is daarom altijd anders dan verwacht maar, gelukkig, vaak ook beter.”