Openbare verlichting met kabeloverspanningstechniek

Bij de planning voor de aanleg van openbare verlichting kunnen gemeenten naast de gebruikelijke methode ook kiezen voor verlichting middels kabeloverspanning.

Een techniek die overal kan worden toegepast, maar uit de praktijk blijkt dat in de meeste gevallen de volgende argumenten aan een dergelijke beslissing ten grondslag liggen: - de gemeente wil op een specifieke locatie geen of zo min mogelijk obstakels zoals masten in de openbare ruimte, in de meeste gevallen daartoe gedwongen vanwege ruimtegebrek - de gemeente wenst – met het oog op de sociale en/of verkeerstechnische veiligheid - een optimale verlichting van de openbare ruimte ter plekke. Verlichting recht boven wegdek of fietspad is lichttechnisch de beste oplossing; - de architect kiest uit esthetisch oogpunt voor kabeloverspanning - het feit dat dit type verlichting niet vandalismegevoelig is geeft de doorslag Hoe gaat het in zijn werk? Aan de hand van de breedte van de te overspannen ruimte – wegdek met of zonder trottoirs of fietspaden bijvoorbeeld – wordt uitgerekend welke krachten er optreden bij bevestiging van de kabels aan gevels of masten.

Daarbij zijn de volgende aspecten van belang: - de lengte van de overspanning -de afstand tussen het armatuur en de muur c.q. mast - het gewicht van het toe te passen armatuur of armaturen - het windvangend oppervlak van het armatuur - het eigen gewicht (en de diameter) van de kabel en de toe te passen verbindingsdelen - de ter plaatse heersende stuwdruk - de minimale breuklast van de kabel - de opgelegde zakking (d.i. de mate van doorzakking van kabel en armatuur Onderzoek naar sterkte van de muren Worden de kabels aan de gevels van gebouwen bevestigd, dan kan de mate van sterkte van de muren eerst in een bouwkundig onderzoek bepaald worden. De praktijk is dat dit maar in 10% van de gevallen nodig is. Elke eigenaar van de panden waaraan kabels worden bevestigd, dient toestemming daartoe te geven. Een en ander wordt vastgelegd in een contract met de betreffende gemeente. Bij bestaande bebouwing kan het onderzoek zich uitstrekken tot het gemeentearchief om aan de hand van tekeningen de sterkte van de betreffende muren te bepalen. De bouwkundige bepaalt vervolgens de plek waar de gaten worden geboord ten behoeve van de kabelbevestiging.

Ten slotte worden na de constructie trekproeven uitgevoerd die de zekerheid moeten verschaffen dat de constructie solide is. Aramide kabel Wij passen bij kabeloverspanningen een moderne kunststof Aramide kabel toe,’ zegt Bart Schoofs van Light Color Design, een bedrijf dat zich in de loop der jaren gespecialiseerd heeft in de aanleg van dit type openbare verlichting. ‘Een dergelijke Aramide kabel heeft een eigen gewicht van 50,6 kg per kilometer. Vergeleken daarmee is een reguliere staalkabel 5 maal zo zwaar’. De kunststof kabel heeft een Aramide kern die is omsloten door een weersbestendige mantel. Het kunststof materiaal is sterk als staal, maar heeft geen rek of kruip. De eindverbindingen die aansluiten op de bevestiging in de muur, zijn speciaal ontwikkeld voor toepassing op deze lichtgewicht kabel. Het geringe eigen gewicht van de kabel heeft natuurlijk ook zijn uitwerking op de kracht die wordt uitgeoefend op de muur: vergeleken met een stalen kabel is die 30% tot 50% minder. Daar komt nog bij dat deze Aramide kabel slechts een zeer geringe zogeheten eerste rek vertoond. Als de kabel bevestigd is, hoeft er niet meer te worden nagespannen. Voor de bevestiging aan gevels maakt LCD gebruik van schetsplaten.

Deze verdelen de trekkracht over vier ankers waarmee de plaat gemonteerd is. Op deze manier ontstaat er dus geen grote puntbelasting in de muur of andere dragende constructie. Bij kabeloverspanning wordt onderscheid gemaakt tussen een symmetrische en een asymmetrische ophanging. Als het armatuur of meerdere exemplaren op gelijke afstand vanuit het midden is of zijn opgehangen, is dat symmetrisch. Bij een asymmetrische ophanging bevinden de armaturen zich op verschillende afstanden ten opzichte van de kabelbevestigingspunten. Dat geeft dus een verschillende krachtenverdeling die vooraf in de berekeningen verwerkt dient te worden. Armatuur Nog niet zo lang geleden leek het wel of alle armaturen die toegepast werden bij kabeloverspanning, diezelfde bekende klokvorm hadden. Tegenwoordig is de keus veel en veel groter. Het gros van de aan de markt zijnde armaturen is inmiddels geschikt voor kabeloverspanning.

Op dit moment zijn modellen uit de Metronomis-serie van Philips en een aantal modellen van Schréder heel populair. Als de overspanning een flinke lengte heeft, is het aan te bevelen om gebruik te maken van een zogeheten dubbele overspanning in het verticale vlak. Daarmee worden de schommelingen van de armaturen tot een minimum beperkt; de onderste kabel functioneert daarbij als stabiliteitskabel en zo blijven de armaturen optisch mooi in lijn. Esthetiek en lichttechniek 'Als ik het puur vanuit het beheer bekijk, is kabeloverspanning ideaal qua openbare verlichting’, aldus Arthur Klink, senior procesmanager van de afdeling Beleid Buitenruimte van de gemeente Utrecht. ‘Bij gevelbevestiging heb je geen last van storende masten en het licht wordt exact op de plaats gebracht waar het nodig is.

Openbare verlichting met een opmerkelijk hoog rendement. Heb je bijvoorbeeld een profiel met rijbaan en twee voetpaden, trottoirs of fietspaden, dan kun je met spandraadverlichting volstaan met 3 armaturen in lijn. Vergeleken met een dergelijke spandraadverlichting moeten bij een regulier geïnstalleerde openbare verlichting voor de rijbaan hoge masten en tweemaal een rij lage masten geplaatst worden plaatsen ten behoeve van de fietspaden. Een minpuntje zou kunnen zijn, dat op momenten dat er lampen moeten worden verwisseld, de hoogwerker midden op straat komt te staan met alle hinderlijke gevolgen voor het verkeer.’ Is kabeloverspanning ontstaan uit ruimtegebrek? Klink denkt dat dit type verlichting in de grond van de zaak is ontstaan vanwege de problemen die ontstonden bij het installeren van openbare verlichting in buurten met smalle profielen. Uitgaande van het gebrek aan ruimte om masten te plaatsen, was het een voor de hand liggende oplossing was om de zaak aan de gevels te hangen.

‘Nogmaals, qua verlichtingstechniek gooit kabeloverspanning hoge ogen. In tegenstelling tot vroeger is er nu keus uit een brede range armaturen. In wezen kan elk model armatuur met een eenvoudige aanpassing geschikt worden gemaakt om als hangmodel dienst te doen. En natuurlijk is er ook een duidelijk esthetische kant aan de zaak. Zo hebben wij hier in Utrecht o.m. kabeloverspanning toegepast in de Lange Viestraat. De constructie is hier weliswaar opgehangen aan masten, maar vooral koos de gemeente voor deze oplossing, omdat kabeloverspanning op deze plek architectonisch prachtig tot zijn recht komt’.

Terug naar overzicht >>>