De sprookjesachtige beelden van de Spacecowboys

dinsdag 17 december 2024

Al heel wat jaren vormen Paul Keizer en Albert Dedden kunstenaarsduo de Spacecowboys. Op diverse plekken in de openbare ruimte in Nederland zijn hun poëtische, sprookjesachtige beelden te zien. Recent verhuisden ze naar een nieuw atelier op het terrein van de voormalige Gasfabriek aan de rand van Deventer. Een fors gebouw dat doet denken aan een grote schuur, een ‘american barn’, zoals ze het zelf noemen, maar dan gemaakt van staal, hout en glas.

Tekst: Tine Zevenhuizen, kunsthistoricus 

Nieuwbouw 

Tot voor kort hadden de Spacecowboys hun atelier in een voormalige machinefabriek in het Havenkwartier van Deventer, dat is inmiddels herontwikkeld. Nu hebben ze een nieuw atelier op het Gasfabriekterrein. Eveneens een voormalig industriegebied, dat wordt omgevormd tot ICT-campus. De ontwikkelaars van het terrein wilden wat meer balans. Naast computerschermen wilden ze er ook makers. Paul vertelt dat ze nog één keer iets moois wilden ontwikkelen. Albert vult aan: “Dit is toch een van onze grote drijfveren. Nieuwe dingen bedenken, dat is inherent aan wie wij zijn. We zijn toch een beetje plaatsmakers. Met beelden bouw je een eigen wereld en met deze plek doen we precies hetzelfde.”  

Hoe het begon 

De Spacecowboys leerden elkaar begin jaren 90 kennen. Paul was net afgestudeerd aan de kunstacademie in Arnhem. Albert was autodidact en had een eigen galerie. Albert werd getroffen door Pauls werk; eigenzinnig, verhalend en poëtisch. “Ik dacht, ik moet die gozer hebben voor een tentoonstelling in mijn galerie.” En die kwam er. Het contact was leuk en geleidelijk maakten ze steeds meer werk samen. De eerste tien jaar nog wel vanuit gescheiden ateliers.  
 
Toen kwam het besef dat, als ze echt een inkomen wilden genereren als beeldhouwers, ze werk in opdracht moesten gaan maken. Kunst in de openbare ruimte. Niet voor niets heten ze de ‘Spacecowboys’. Vanaf dat moment bouwden ze aan een collectie van hen samen. Paul vertelt hoe ze zich in die tijd suf solliciteerden op allerlei opdrachten. Er waren continu documentatiemappen onderweg. De eerste gezamenlijke opdracht was een keramisch beeld in Wijchen. “Heel veel gedonder en gedoe, maar we hebben er veel van geleerd”, zegt Albert. 

Samenwerking 

Hebben zij een taakverdeling? Paul: “Zeker hebben we dat, maar we zijn wel verschillend van elkaar.” “Ik kook en Paul doet de afwas”, grapt Albert. Paul vervolgt: “Sommige dingen kan Albert beter dan ik en andersom, maar dat is fluïde. Albert: “En wat ideeën bedenken betreft: we lullen met elkaar, we vertellen elkaar verhalen, we brainstormen, we geven elkaar aanknopingspunten. De ander reageert daarop. En dat kan alle kanten op gaan. We gaan niet rechtdoor, het kan ook links- of rechtsaf, naar beneden of naar boven. Er zit veel ruimte in, ook om te experimenteren. Vaak verrassen we onszelf.”  
Paul vult aan: “Je moet het wel willen, met elkaar samenwerken. Per se vast willen houden aan je eigen ding, dat werkt natuurlijk niet. Je moet de ander tegemoet treden en de ander moet jou tegemoet treden. Pas dan kan er iets moois ontstaan.”  
Albert: “Ik denk dat wij elkaar meer zien dan onze vrouwen. Je brengt toch een flink deel van de tijd met elkaar door.”  

Waterwolf en Aquanaut 

Als een beeld eenmaal in brons gegoten is, krijgt het meerwaarde. Albert noemt als voorbeeld ‘Waterwolf en Aquanaut’ dat zij vorig jaar maakten voor de Waalkade in Nijmegen. Paul: “Er komt een rijkdom in, het is nu voor de eeuwigheid. Dat is kicken!” 

Als het ene beeld klaar is zijn ze alweer met een volgende bezig, zo gaat dat. “Als je later het werk terugziet, word ik vaak verrast door onze eigen beelden. Ik word daar hartstikke gelukkig van”, aldus Paul.  

Slavernijmonument 

De Spacecowboys realiseerden vorig jaar in Tilburg een beeld over het slavernijverleden. Op verbroken ketenen zit een zelfbewust hedendaags meisje. Haar ogen zijn gesloten. Als nazaat van de slachtoffers van slavernij reflecteert zij op het verleden. Op en rond het meisje zitten kralen, die het handjevol ‘trade beads’ symboliseren, waarvoor mensen van eigenaar wisselden. Op 1 juli, Keti Koti, werd het gepresenteerd. Paul vertelt: “Het was een boeiend proces, ook voor ons.” Twee witte mannen, die zoals zij zelf spottend zeggen “op leeftijd” zijn. “Hoe zal dat gaan?” De jury oordeelde echter dat het beeld een breed publiek zou aanspreken. 

Het proces waarmee dit beeld tot stand kwam, zegt ook iets over hun werkwijze. Beide kunstenaars werken niet alleen nauw samen met elkaar, maar ook met hun opdrachtgevers. Vanaf het schetsontwerp tot vlak voor het gietwerk zijn er diverse schouwmomenten. Albert vertelt: “Het is niet ‘u vraagt wij draaien’, maar inbedding is wel belangrijk. We leggen verantwoordelijkheid af, maar we vragen ook betrokkenheid. Het werkt naar beide kanten. We willen niemand een beeld door de strot duwen, maar we hebben wel een eigen idee en visie over wat goed is op een bepaalde plek.” 

Uitvoering 

De onderlinge samenwerking is voor beide kunstenaars duidelijk heel vruchtbaar. Ook in de uitvoeringsfase is het heel prettig om dingen met z’n tweeën te doen. Paul: “Het gaat om groot monumentaal werk. Dat is spannend: gedoe met vergunningen, het plaatsen van het beeld. Het gaat om veel geld, het moet allemaal wel kloppen”.  
Albert: “We hebben ooit de keuze gemaakt om zoveel mogelijk zelf uit te voeren. Van vergunningaanvraag tot transport en plaatsing. Ook de fundering en bouwkundige zaken doen we allemaal zelf. Alleen voor het bronsgieten werken we samen met een vast bedrijf.”  

Momenteel werken de Spacecowboys aan een opdracht voor het CIOS in Arnhem en aan een plan voor het Honigcomplex in Nijmegen. Verder zijn er nog een aantal schetsontwerpen in de maak. Werk genoeg dus. 
:    
Beeldenmagazine   
Dit artikel verscheen eerder in Beeldenmagazine, een blad dat zich al 25 jaar exclusief richt op alle aspecten van ruimtelijke kunst, verbreed met hedendaags engagement, inclusiviteit, diversiteit en actuele informatie over nationale en internationale beeldhouwkunst. Beeldenmagazine verzorgt voor Straatbeeld de nieuwe rubriek Kunst in de Openbare Ruimte. Meer weten over Beeldenmagazine, ga dan naar hun website: beeldenmagazine.nl/abonneren

Meer artikelen met dit thema

descriptionArtikel

FURNS: jouw partner in maatwerk en advies

1 mei om 09:53 uur

Bij FURNS geloven we in de kracht van duurzaamheid. De transitie naar een circulaire economie is in volle gang…

Lees verder »
descriptionArtikel

Paleto & Pixel: slimme overkappingen voor duurzame mobiliteit en leefbare steden

18 sep om 10:54 uur

De fiets speelt een steeds grotere rol in het mobiliteitsbeleid van gemeenten. Fietsen is gezond, duurzaam en…

Lees verder »
descriptionArtikel

Cascades van natuursteen: de watertrap die Leidsche Rijn kleur geeft

18 sep om 09:15 uur

In het hart van het Utrechtse Leidsche Rijn ligt een park dat meer is dan zomaar een groenstrook. Het…

Lees verder »

Sterk, stijlvol en efficiënt: Afvalbak Lixo

16 sep om 14:38 uur

De Lixo afvalbakken van Erdi bieden een duurzame en praktische oplossing voor afvalverwerking in openbare…

Lees verder »

Rots Maatwerk: bijzondere fonteinen, unieke waterprojecten én meer

16 sep om 14:28 uur

Rots Maatwerk is specialist in kwalitatief maatwerk voor de openbare ruimte. Wij zijn uw betrouwbare partner…

Lees verder »

Citygie is terug! Concreet. Duurzaam. Inclusief.

16 sep om 14:13 uur

Voor het tweede jaar op rij is Citygie aanwezig op de Vakbeurs Openbare Ruimte in Utrecht. Citygie…

Lees verder »

Marktstroom.nl: moderne energievoorziening voor markten en evenementen

16 sep om 14:06 uur

Marktstroom.nl staat synoniem voor innovatie en efficiëntie in de energievoorziening voor openbare ruimtes. Met…

Lees verder »

Let's go outside met VelopA: van picknicktafel tot fietsparkeerplek

16 sep om 13:58 uur

Op zoek naar slimme oplossingen voor de openbare ruimte? Bezoek dan onze stand 3.5.62 op de Vakbeurs Openbare…

Lees verder »