Circulaire bodemverbeteraar bokashi brengt leven in Drentse bodem

Bokashi is een Japanse methode waarbij bladeren, waaraan bacterieculturen, kleimineralen en kalk worden toegevoegd, worden gefermenteerd. Na een rijpingsproces van minimaal tien weken wordt het vervolgens op de bodem aangebracht. Bokashi is te vergelijken met het gebruik van compost. Steeds meer gemeenten stappen vanuit circulair en duurzaam oogpunt over op de Japanse bodemverbeteraar. In de gemeente Noordenveld werd in 2019 al een eerste proef gedraaid met het gebruik van bokashi. De gemeente, de verschillende Boermarken en Land-schapsbeheer Drenthe begonnen gezamenlijk een pilot.

Op de Putbrink in Norg werd bokashi aangebracht. Met resultaat, zo vertelt André Efftink van Landschapsbeheer Drenthe. “In de hete zomer van 2019 was het gras op alle brinken in Norg geel door de droogte, maar op de Putbrink was het gras groen.” De verschillende Boermarken zijn eigenaren van de brinken in de gemeente Noordenveld. “Zij twijfelden eerst nog over het effect van bokashi”, vertelt Suzanne Dekker van de gemeente Noordenveld. “Maar door de proef werden alle twijfels weggenomen.” Bokashi is een echte bodemverbeteraar, stelt Dekker. “Het gras groeide op de Putbrink vele malen sneller na het aanbrengen van bokashi. De schapen die op de brink lopen, konden er niet tegenaan grazen.” Om het effect van bokashi op de bomen te kunnen meten, moet het project zeker vijf jaar uitgevoerd worden.


In de hete zomer van 2019 was het gras op alle brinken in Norg geel door de droogte, maar op de Putbrink was het gras groen

Organische stoffen

De gemeente Noordenveld heeft veel brinken en historische bomenlanen. Efftink: “Er staan veel bomen op deze brinken, alleen de conditie van deze bomen gaat achteruit omdat de bodem verschraald en verzuurd is. Dat komt doordat in bepaalde gebieden de bladeren worden weggehaald en als ze kunnen blijven liggen de grond te zuur is. Door het missen van bodemleven, verteren de bladeren niet. Bij een gezonde bodem trekken wormen de bladeren de grond in. Zo komt er organisch materiaal in de bodem terecht. De organische stoffen zijn een voedselbron voor de bomen en bevatten bacteriën en schimmels die ze nodig hebben om te leven. Als we het blad op een gereguleerde manier kunnen terugbrengen op de brinken en perken, dan brengen we het bodemleven weer opgang. Bij alle brinken is een te lage pH-waarde van de bodem geconstateerd. Met deze lage waarden is een goed bodemleven niet mogelijk. Vandaar dat voorafgaande aan het bemesten met bokashi kalk gestrooid wordt om zo de bodem minder zuur te maken.”

Ten opzichte van compost heeft bokashi een aantal belangrijke voordelen, zegt Efftink. “Het verliest geen volume, dus als je 500 ton bladeren hebt, krijg je er 500 ton bokashi voor terug. Daarnaast is het relatief snel te produceren en het bevat meer voedingselementen voor het bodemleven dan compost.”


Efftink: "Rond de kerst hebben we de bokashi laten maken. Het voordeel is dat we dit binnen de gemeentegrenzen kunnen doen."

Eikenbladeren

De pilot uit 2019 krijgt dit jaar een vervolg. In totaal is er 600 ton bladbokashi geproduceerd voor dit jaar. “De bokashi die we gebruiken, bestaat voor 95 procent uit eikenbladeren. De bladeren uit de gemeente zijn in het najaar verzameld in Veenhuizen en Roden”, vertelt Efftink. “Rond de kerst hebben we de bokashi laten maken. Het voordeel is dat we dit binnen de gemeentegrenzen kunnen doen. Met compost hebben we altijd veel meer vervoersbewegingen, omdat dit geproduceerd wordt in een andere gemeente. In de lente brengen we op verschillende plekken in de gemeente een laagje bokashi aan.” Dat de proef uit 2019 nu wordt voortgezet, had nogal wat voeten in de aarde, vertelt Dekker. “Bokashi is een nieuw product en komt niet voor in de wet- en regelgeving. Het verwerken van bladeren tot bokashi en het gebruik ervan is daarom zonder ontheffing niet toegestaan. De komende maand worden voor de pilot de formele toestemmingen geregeld. Dit gebeurt in goed overleg met de Provincie Drenthe en de RUD-Drenthe."

Landelijk onderzoek

Om ervoor te zorgen dat bokashi een legale status krijgt, wordt er nu landelijk onderzoek gedaan naar de effecten van de circulaire bodemverbeteraar. De Universiteit Wageningen en Circulair Groenbeheer trekken het onderzoek en de gemeente Noordenveld neemt samen met de provincie Drenthe deel aan het onderzoek. “Het doel is om meer inzichten te krijgen in wat bokashi precies doet met de bodem, de onkruiddruk en het bodemleven. Aan de hand van verschillende plantenvakken, met en zonder bokashi, wordt onderzocht wat precies de effecten zijn zowel boven- als ondergronds”, zo besluit Dekker.

Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 1 / 2021, thema circulariteit. Download hier het magazine. Wil je meer weten over het circulair inrichten van de openbare ruimte, meld je dan gratis aan voor de Verbindingsdag Circulaire Openbare Ruimte op 30 maart.