DNA-analyse als extra hulpmiddel bij veldonderzoek
Gewone grootoorvleermuis of Grijze grootoorvleermuis?
In verblijfplaatsen van vleermuizen zijn hun uitwerpselen vrijwel altijd te vinden. Bij onderzoek in Noord-Brabant, waar zowel de gewone als de grijze grootoorvleermuis voorkomt, kwam dit onlangs goed van pas. Met behulp van batdetectors werden daar in twee te slopen gebouwen verblijfplaatsen van grootoorvleermuizen opgespoord. Aan de hand van de geluiden die met een batdetector zijn waar te nemen zijn deze twee soorten echter niet te onderscheiden. De gewone grootoorvleermuis is wat verblijfplaatsen betreft een opportunist die behalve zolders ook holle bomen en vleermuiskasten gebruikt. De grijze grootoorvleermuis bewoont uitsluitend zolders van gebouwen. Voor de door de sloop te verdwijnen verblijfplaatsen moest vervanging aangeboden worden. Voor de gewone grootoorvleermuis is dat in verband met zijn voorkeuren eenvoudiger dan voor de grijze. Als niet zou worden vastgesteld om welke soort het gaat zouden via een worst case scenario maatregelen ten behoeve van de grijze grootoorvleermuis getroffen moeten worden (die dan ook voor de gewone grootoorvleermuis effectief zouden zijn). Het was dus belangrijk te weten om welke van de twee soorten het ging. Hiervoor werden in de verblijfplaatsen uitwerpselen verzameld waaruit vervolgens het DNA geanalyseerd werd. In beide gebouwen bleek het om de gewone grootoorvleermuis te gaan, zodat volstaan kon worden met vleermuiskasten als vervangende verblijfplaats. De kosten van het DNA-onderzoek wogen ruimschoots op tegen de lagere kosten van de uit te voeren maatregel.
Noordse woelmuis of Veldmuis?
Een ander voorbeeld betreft een locatie langs een vaart in Zuid-Holland. De vaart moet worden verbreed en uitgediept. De oever is redelijk geschikt als leefgebied voor de noordse woelmuis, een zwaar beschermde diersoort. Sporen die daar werden aangetroffen zouden van deze soort en van de nauw verwante veldmuis kunnen zijn. Voor de veldmuis geldt een vrijstelling bij ruimtelijke ingrepen. Bovendien concurreren deze soorten met elkaar. Normaal gesproken zou met behulp van inloopvallen vastgesteld moeten worden welke soort hier voorkomt, maar doordat wat keuteltjes verzameld konden worden kon dit sneller en goedkoper. DNA-analyse van de uitwerpselen toonde aan dat het hier de veldmuis betrof. De vervolgvraag die nu relevant geworden is: hoeveel monsters heb je nodig om de aanwezigheid van een soort ook daadwerkelijk uit te kunnen sluiten. Regelink Ecologie & Landschap en Datura - Molecular Solutions in Ecology werken samen aan het ontwikkelen van DNA-analyses die ecologisch onderzoek kunnen ondersteunen. Bij een van deze methoden kan volstaan worden met het verzamelen van watermonsters. In dat water is het DNA te vinden van diersoorten die in en rond dat water leven. Denk hierbij aan een vis als de grote modderkruiper of aan zoogdieren als de waterspitsmuis en de otter. Door het analyseren van het water op zulk enviromental DNA (of eDNA) kan het voorkomen van deze soorten vastgesteld worden. DNA analyses vormen dus een waardevol aanvullend instrument in de toolbox van veldecologen.
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Expertcolumn Luuk Postmes: Verwondering
14 mrt om 10:55 uurBlijf je verwonderen, daar wordt de wereld beter van. En groener! Luuk Postmes van de gemeente Eindhoven heeft…
Nieuwe KPI’s voor biodiversiteit in de openbare ruimte
12 mrt om 16:49 uurIn steden en op het platteland staat de natuur onder druk. De populaties van eerder veelvoorkomende soorten,…
Weber ontwikkelt eco mortel voor 3D betonprinten
11 mrt om 14:06 uurWeber, een pionier op het gebied van 3D betonprinten, heeft met Weber 3D eco de volgende generatie van haar…
‘Bij groen in de stad is één plus één zeven’
29 feb om 09:35 uurMeer groen in de buitenruimte, het lijkt een inkoppertje in een tijd waarin we steeds regelmatiger kampen met…
Whitepaper: Alle fietsen in het rek met de FietsParKeur norm
23 feb om 13:40 uurHoe bereik je gewenst fietsparkeergedrag en hoe kies je bewust het geschikte fietsparkeersystemen?
Van Muijlwijkstraat Arnhem nu stuk groener en veiliger
23 feb om 11:20 uurVan de ‘lelijkste straat van Arnhem’ naar de ‘groenste en coolste’ straat van de stad. De Van Muijlwijkstraat…
Breda wil een stad in een park zijn en investeert miljoenen
15 feb om 13:08 uurOm een leefbare gemeente te zijn die klaar is voor de toekomst, investeert Breda zestien mijloen euro in het…
Miljardeninvestering nodig om steden aan groennormen te laten voldoen
9 feb om 17:14 uurEr bestaat nog geen goede groennorm die we in Nederland kunnen gebruiken, een kwaliteitseis aan het groen…