Kwaliteitsmeting van de groene buitenruimte in Zaanstad

(Pilot) groeninspectie gemeente Zaanstad
De levensduur van de groeninrichting wordt onder andere bepaald door de groeilocatie, het gebruik, alsook het beheer en onderhoud hiervan. In gunstige gevallen gaat het sierplantsoen tot ca. 25 jaar mee. Het kan soms nodig zijn om, in aanvulling op het regulier beheer en onderhoud, éénmalig in te grijpen. Hieronder verstaan we het renoveren, vervangen of omvormen van een specifiek deel van het groenareaal (een groenvak). Dit met als doel om de kwaliteit van het groenvak weer te herstellen. Het effectief uitvoeren van maatregelen vergt inzicht in de bestaande situatie: wat hebben we aan groenareaal (kwantitatief) en wat is de kwaliteit hiervan.

Inrichten en gebruik van inspectiemodule
Inrichten en gebruik van inspectiemodule Het kwantitatieve deel is door de gemeente ingevuld. Hiervoor is geput uit het beheerprogramma Gisib en zijn waar nodig hiaten in data opgevuld. Voor de beoordeling van het kwalitatieve deel heeft idverde Advies een inspectieprotocol opgesteld en vertaald naar een online inspectiemodule in ArcGIS. Hieraan is de beheerdata van het groenareaal toegevoegd. Dit stelt de inspecteur in staat om waarnemingen per groenvak snel en eenduidig vast te leggen, wat zorgt voor een goede output en dus bruikbaarheid van resultaten.

Over een periode van vier jaar wordt het geheel van het te inspecteren groenareaal visueel beoordeeld. De pilot heeft betrekking op het eerste jaar van inspectie (2020) en is reeds afgerond. De inspectie van dit jaar is al gestart. De ervaringen vanuit de pilot zijn benut om zowel de beheerdata als het uitvoeringsproces op details te verbeteren. 

Aan de slag met de resultaten
Na elke inspectieronde volgt een compacte rapportage. Hierin wordt op hoofdlijnen inzicht gegeven in de kwaliteit van het groenareaal. Dit wordt aangevuld met de éénmalige maatregelen die nodig zijn om opgelopen achterstanden te herstellen. De rapportage geeft hiervan een kostenraming om separaat budget aan te vragen voor het inhalen van deze achterstanden.

Het vervangen en omvormen van groen stelt de gemeente in staat om aan te sluiten bij actuele opgaven. Denk aan het behoud van de biodiversiteit in het stedelijk gebied. Het slim kiezen tussen type en soort beplanting kan hierin het verschil maken. Het op elkaar afstemmen van bloeiperioden maakt het mogelijk dat er een groot deel van het jaar ‘wat te halen valt’ voor insecten. Binnen idverde Advies is alle expertise aanwezig om hierin gericht mee te denken en concrete voorstellen aan te reiken.

Besluitvorming en draagvlak
Aan de hand van de resultaten die jaarlijks in rapportvorm worden aangeboden is het aan de gemeente (bestuur en politiek) om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot het beschikbaar stellen van budget voor uitvoer van éénmalige maatregelen, het overwegen van een alternatieve inrichting van de buitenruimte (beter afgestemd op het gebruik en/of beheer ervan), het accepteren van de huidige kwaliteit en hierover goed te communiceren. Dit is van belang met zowel de inwoners als binnen de eigen organisatie.

Ervaringen in de gemeente Zaanstad
"De samenwerking met idverde Advies verloopt erg prettig. We hebben nauw contact met de adviseur en inspecteur, waardoor de communicatie goed en duidelijk verloopt. Eerder hebben we ook al met ze samengewerkt, toen ze nog onder de naam BTL Advies opereerde", aldus Jeroen de Groot van de afdeling Wijkbeheer en Onderhoud in gemeente Zaanstad. Met de planning en de kostenberaming uit de rapportage kan de gemeente meteen actie ondernemen in de betreffende wijken. Zo komt er o.a. uit de resultaten naar voren dat de struikrozen goed scoren en dat de heesters wat extra aandacht nodig hebben. Weinig groenvakken komen in aanmerking tot volledige omvorming. De Groot: "De vakken die wel in aanmerking komen, kunnen we door middel van de rapportage direct éénmalig aanpakken en vervangen met groen wat tevens bijdraagt aan een betere biodiversiteit."

In 2023 zijn alle wijken geïnspecteerd. Doordat alle gegevens worden geüpdatet in het beheerprogramma Gisib, kan de gemeente hier de komende jaren verder op bouwen bij de uitvoer van het beheer en onderhoud van het groenareaal. De Groot: “Na de huidige inspectie zullen we de aanbevelingen doorvoeren en kan wat mij betreft idverde Advies starten met de volgende inspectiecyclus.’’