Lichtkunst als openbare verlichting en verrijking van de openbare ruimte

“Er is een innovatie die aansluit op stedelijke ontwerpopgaves”, begint Teunissen te vertellen. “Licht dat de openbare ruimte in sociale beleving en identiteit verrijkt. Daar is een lichtbelevingsvisie voor en instrumenten die ingezet kunnen worden." De vervanging van vele openbare verlichting in het kader van de huidige energietransitie biedt stedenbouwkundigen daarmee de kans binnensteden en woonwijken in sociale beleving te verrijken. "We ageren hiermee op stedelijke ontwerpopgaves waarin door de compactheid van de stad men de resterende openbare ruimte in sociale beleving of aantrekkingskracht wil verrijken. Lichtopdrachten zijn daarmee niet alleen relevant voor de beheerafdelingen van gemeentes, maar het vraagt ook meer betrokkenheid en samenwerking in de uitvoering van de stedelijke ontwerpers zelf", aldus Teunissen.
 
De lichtkunst van Teunissen biedt de mogelijkheid om functioneel licht te combineren met vormgeving. De module kan in de meeste armaturen worden geïntegreerd inclusief de mogelijkheid om het licht te dempen. “Voor diverse locaties kan de techniek gemoduleerd en aangepast worden”, vertelt Teunissen. “De basis van de toepassing is een eigen lichtvisie die verblinding vermijdt, waardoor mensen met het adaptieve licht meer diepte waarnemen. De omgeving behoudt zijn identiteit, maar wordt verrijkt met gebroken lichteffecten voor sfeer en beleving. Het licht is functioneel aanwezig maar geeft iedere omgeving een nieuwe sfeer vanuit het gebroken licht. Met een andere manier van verlichten kun je de overlast voor de dieren ook beperken.” 

Award 

Teunissen won in 2012 een internationale award met het Broken Light-project. Zijn lichtkunst versloeg onder meer het lichtconcept van het 9/11 monument. “Het Broken Light-project in de wijk Katendrecht is ruim 150 meter lang en verlicht de rijweg, de stoep en de huizen in de straat. We kunnen met hele lage lichtwaardes licht aanbrengen op stoepen en tegels. Zonder verblinding is met adaptief licht de hele straat goed en transparant waar te nemen. Vaak hebben mensen last van verblinding door de verlichting van de rijwegen. Met ons licht kan de sociale beleving en identiteit op stedelijke schaal worden verrijkt.”   

Na het winnen van de award kijkt Teunissen nu naar hoe een kwalitatieve beleving vertaalbaar kan worden voor allerlei locaties binnen de openbare ruimte. “Het is een lichtvisie geworden, een ontwerpkeuze die met eigen instrumenten is uit te voeren.” Teunissen maakt voor zijn lichtarchitectuur onderscheid tussen rijwegen en de rest van de openbare ruimte. “Verlichting voor de rijweg is gebaseerd op verkeersveiligheid en zichtbaarheid van het rijvlak”, vertelt hij. “De beleving van de omgeving is daaraan ondergeschikt. Onze lichtbeleving stemmen we af op de beleving van de omgeving en een ambiance die daarbij past. Uiteraard voldoen we daarnaast aan de vereisten ten aanzien van functionele verlichting en de verkeersveiligheid.” 
 
In Rotterdam Slinge heeft Teunissen, in samenwerking met Rob Kruizinga (ipv Delft) en met dank aan het Ted Schuttenfonds en Kees van de Lagemaat, in een park en voor een speelpleintje in een standaard Friso Kramer armatuur zijn lichtkunst geïntegreerd. “Naast een lichtbasis ter oriëntatie, geven contrasten een nieuwe ambiance. Het berekende en dimbare Claire-obscure zorgt voor verschillende sfeerelementen in de openbare ruimte.” 

Lunetten 

Het winkelcentrum in de wijk Lunetten in Utrecht kon door onder meer leegstand en toegenomen concurrentie van andere winkels wel een boost gebruiken. Toen vanuit de gemeente subsidie beschikbaar kwam voor een opknapbeurt werd eerst geïnventariseerd waar de pijnpunten zaten. Belangrijkste wens: het opknappen van twee donkere passages. Teunissen ontwikkelde, in samenwerking met bureau Licht en Kleur, voor dit project het Ambient Light. Het systeem werkt met indirecte spiegelreflectie. Hierdoor wordt licht gecreëerd dat niet verblindend is en juist contrasten creëert die beter worden waargenomen. Het geheel voorkwam dat er 'zwarte gaten' ontstonden.  

Averechts 

Omdat afstemming nog wel eens ontbreekt tussen de verschillende gemeentelijke afdelingen, ziet Teunissen lichtarmaturen op plaatsen die niet altijd belevings-bevorderend zijn. “Zo wil men vaak dat kades langs het water worden verrijkt.  Er worden dan armaturen geplaatst langs de kant van het water. Alleen kunnen mensen door het licht niet meer over het water kijken. Dan heeft het een averechts effect. Het is van belang dat lichtkunst gezien wordt als verrijking van de openbare ruimte. Het zorgt er uiteindelijk voor dat je sfeer aan kunt brengen in bepaalde gebieden”, zo besluit Teunissen. 

Lees hier meer over de lichtkunst van Teunissen.