Technisch probleem leidt tot complete metamorfose van Bagijnhof Delft

Wie vandaag door het Bagijnhof in Delft wandelt, ziet vooral een groene en rustige ruimte. Waar tot enkele jaren geleden auto’s stonden geparkeerd en het riool de grootste bron van zorgen was, ligt nu een hofje dat uitnodigt tot verblijven. Dat dit resultaat bereikt is, was allerminst vanzelfsprekend. “We kregen in eerste instantie de opdracht om het riool aan te passen”, vertelt Bob Toussaint. “Maar door alles wat erna kwam, hebben we samen met bewoners en collega’s een heel andere inrichting kunnen maken. Het Bagijnhof is nu een groene ruimte met plek om te zitten en te spelen. Dat is een enorme verandering.” 

Rioolproblemen en wateroverlast 

De aanleiding voor het project was tamelijk technisch. Het riool in het Bagijnhof kon grote hoeveelheden regenwater niet meer aan. Buiten het hofje was veel verharding gekomen, en bij regenval stroomde al dat water het Bagijnhof in. Het riool liep vol en bij zware buien kwam water op straat te staan. “De opdracht was: los het rioolprobleem op, en zorg dat het stelsel het weer aankan.” 

Een relatief kleine opgave in kilometers buis, maar toch een complexe puzzel, legt Toussaint uit. Het riool moest vernieuwd worden, terwijl er tegelijkertijd gekeken werd naar innovatieve oplossingen voor waterberging. Zo werd gekozen voor bufferblokken in de grond en waterbergende funderingen. “Het was een mooie uitdaging om te zoeken naar manieren om het regenwater tijdelijk op te slaan, zonder dat het de woningen in zou lopen”, aldus Toussaint. 

Bagijnhof Delft in de oude situatie

Een gekapte boom en een ontevreden buurt 

Nog voordat de plannen voor rioolvernieuwing begonnen, ontstond er opschudding. Per ongeluk werd een boom gekapt, zonder vergunning. Dat zorgde voor woede onder de bewoners. “Ik had meteen de hele buurt in mijn nek”, blikt Toussaint terug. Het incident bleek achteraf een onverwachte katalysator: bij inspectie bleek dat meerdere kastanjebomen in slechte staat verkeerden en toch gekapt moesten worden. Daarmee kwam de inrichting van de bovengrondse ruimte nadrukkelijk in beeld. 

Van parkeerhof naar autoluw ontwerp 

Een tweede keerpunt kwam met het ‘concept mobiliteitsplan Delft’, waarin stond dat álle 35 parkeerplaatsen in het Bagijnhof zouden verdwijnen. Dat viel bewoners rauw op hun dak. Terwijl er net gesproken werd over nieuwe bomen en terugkeer van parkeren, doemde plots de vraag op: moet dit hof autovrij worden? 

Samen met de wethouder besloot Toussaint het gesprek met bewoners aan te gaan. Midden in coronatijd, via Teams-sessies en buitenbijeenkomsten, werden varianten besproken. Uiteindelijk gingen de bewoners erin mee dat de auto’s uit het hof zouden verdwijnen. De vrijgekomen ruimte werd ingevuld met groen, speelplekken en een klein verblijfsgebied. “Dat bewonersproces was bijzonder”, zegt Toussaint. “Normaal hangen we posters op en laat je mensen stickers plakken. Nu deden we alles online in groepjes. Toch kwamen we tot een mooi gezamenlijk ontwerp.” 

Archeologische verrassingen 

Alsof de puzzel nog niet ingewikkeld genoeg was, doken tijdens de graafwerkzaamheden resten op van een middeleeuws kapelletje. Archeologen ontdekten de fundering van een toren, de kapel zelf en tientallen menselijke resten. “Er zijn uiteindelijk zeventig individuen opgegraven”, vertelt Toussaint. “Dat was in de regenachtige klei een enorme klus. Alleen op de plekken waar het riool moest komen, zijn de resten weggehaald. De rest ligt er nog en is voor de toekomst vastgelegd.” 

Deze onverwachte vondst leidde tot vertraging, maar gaf het project ook een bijzondere historische dimensie. Uiteindelijk presenteerden gemeente en archeologen gezamenlijk de resultaten aan bewoners in de nabijgelegen schuilkerk. 

De kracht van samenwerking 

Ondanks tegenvallers, archeologische pauzes en coronabeperkingen kwam het project tot een afronding. Het resultaat mag er zijn: een groen Bagijnhof met nieuwe bomen, beplanting die samen met bewoners is gekozen, een speeltoestel en plekken om te zitten. “We hebben geprobeerd om zoveel mogelijk wensen van bewoners te verweven in het ontwerp”, zegt Toussaint. “Er is zelfs rekening gehouden met iemand die in de zomer gitaarconcertjes geeft. Daarvoor is een plek waar mensen met stoeltjes kunnen zitten.” 

De technische kernopgave, te weten het nieuwe riool en de waterberging, functioneert inmiddels naar behoren. Bij een hevige regenbui tijdens de oplevering zag Toussaint hoe de kolken en bergingssystemen hun werk deden. “Je zag luchtbelletjes uit de putdeksels komen, precies zoals bedoeld. Het water liep keurig weg. Dat was echt een bewijs dat het systeem werkt.” 

Van zorgenkind tot visitekaartje 

Het Bagijnhof kende tijdens het project de nodige uitdagingen, van ongelukkige incidenten tot teleurgestelde bewoners. Toch kijkt Toussaint met trots terug. “Het is echt een wet van Murphy geweest. Eerst een per ongeluk gekapte boom, mobiliteitsplan Delft, toen coronabeperkingen, daarna archeologische vondsten. Maar uiteindelijk is het heel mooi geworden. En de buurt is er blij mee.” 

Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 4/2025. Lees deze editie gratis in onze digitale bibliotheek.