De 9 Straatjes woekeren met de ruimte
De 9 Straatjes zijn een aantal winkelstraatjes in Amsterdam-Centrum. De straatjes verbinden de Prinsengracht, de Keizersgracht, de Herengracht en de Singel met elkaar. Sinds de jaren negentig presenteren de ondernemers zich onder deze naam, die inmiddels als merk staat ingeschreven. Ze vormen binnen de westelijke grachtengordel een buurt met veel kleine, aparte winkeltjes en restaurants.
Werelderfgoed
In de eeuwenoude straten komen veel verschillende mensen elkaar tegen. Het gebied vormt de schakel tussen Amsterdam-West en het oude centrum, waardoor in spitstijden veel fietsers door de straten rijden. Het gebied, onderdeel van de grachtengordel en dus Werelderfgoed, is een populaire bestemming voor toeristen. Tel daarbij toeleveranciers, gemeentelijke diensten, horecagasten en bewoners op en het is duidelijk dat de beperkte ruimte voor uitdagingen zorgt.
Winkelstraatmanager Lony Scharenborg probeert in haar functie de belangen van al die verschillende groepen zo goed mogelijk te behartigen. “Het is woekeren met de kleine ruimte en al die mensen”, legt ze de vinger op de zere plek. “Deze straatjes, soms stammend uit de 15e of 16e eeuw, zijn niet gebouwd op al deze verkeersstromen. Bovendien heb je geen ruimte om uit te breiden.” De smalle stoepen en rijbanen zorgen dan nog wel eens voor problemen. Scharenborg probeert in samenspraak met alle stakeholders maatregelen te treffen die De 9 Straatjes zo leefbaar en veilig mogelijk maken voor iedereen.
Omdat de ruimte al zo beperkt is, heeft de gemeente ervoor gezorgd dat er zo weinig mogelijk obstakels in de openbare ruimte staan. Zo staan er geen bomen in de straten en hangt de straatverlichting aan kabels boven de straat. Midden jaren negentig werden de karakteristieke Amsterdammertjes al uit het straatbeeld verwijderd. Daarnaast is het voor ondernemers verboden om bankjes voor hun pand te zetten, hoe gezellig dat er ook uitziet. Geveltuintjes zijn wel toegestaan, mits goed onderhouden.
Autovrij
Een paar jaar geleden is al eens geëxperimenteerd met het autovrij maken van De 9 Straatjes. “De gemeente wilde dat proberen, maar wij zagen hier eigenlijk geen heil in”, vertelt Scharenborg. “En inderdaad bleek het niet te werken. De auto werkt juist als een beschermer van de voetganger. Zodra een voetganger doorheeft dat er ook auto’s op de straat rijden, zijn ze extra alert. Haal je ze weg, dan ontstaan gevaarlijke situaties met scooters en fietsers, zo bleek onder meer uit de camerabeelden.”
Het idee om dan ook maar scooters en fietsers te weren uit het straatbeeld viel niet in goede aarde. “Scooters weghalen, dat wil bijna iedereen wel. Maar voor fietsers vanuit Amsterdam-West zijn De 9 Straatjes een belangrijk doorgaansgebied.” Bovendien, zegt Scharenborg, zijn ondernemers erbij gebaat dat hun klanten de winkels en horecagelegenheden per fiets kunnen bereiken. En als je ze verbiedt de fiets in de straat te parkeren, dan is de gemeente verplicht een alternatief te bieden.
Stopverbod
Autovrij is zoals gezegd geen optie, maar momenteel geldt in De 9 Straatjes van 12 tot 18 uur een stopverbod. “Je mag de straten nog wel in met de auto, maar stoppen om bijvoorbeeld iets af te leveren is verboden. Dat heeft impact op de toeleveranciers van winkels en horeca, maar ook op pakketbezorgers. Zeker nu steeds meer online wordt gewinkeld, neemt het aantal bezorgdiensten toe. Soms staan er wel vier busjes van pakketdiensten in de straat”, schetst Scharenborg. “Het stopverbod lijkt goed te werken. Er is nog steeds verkeer, maar het beweegt allemaal en dat is overzichtelijk.”
Afvalbeleid
In de zoektocht naar meer ruimte op straat richt Scharenborg haar pijlen nu op het vuilnis. Zowel bewoners als ondernemers bieden hun afval in zakken aan die op straat worden neergezet in afwachting van de afhaaldienst. Omdat afval van bewoners en ondernemers door verschillende diensten worden opgehaald, rijden per week heel veel grote vrachtwagens door de straat. Bovendien staan op verschillende dagen vuilniszakken op de stoep. “We gaan een proef doen met het integraal ophalen van vuilnis van zowel bewoners als ondernemers met een afvalcontract bij een commerciële inzamelaar”, geeft Scharenborg aan. “Dat betekent dat één partij het afval van iedereen ophaalt. Het zou kunnen dat men het afval ook nog in een ondergrondse container gaat gooien, maar daar zitten nog wat haken en ogen aan. Het plaatsen van zo’n container gaat ten koste van parkeerruimte of groen, bovendien klinkt het geluid langs de grachten heel ver door, daar moet je rekening mee houden met het weggooien van glaswerk.”
In de toekomst hoopt Scharenborg nog de handen op elkaar te krijgen voor een proef waarbij het trottoir van de grachten (Singel, Heren-, Keizers- en Prinsengracht) wordt doorgetrokken. “Hierdoor ontstaat een organische drempel en krijg je het idee van een woonerf. Momenteel wordt onderzoek gedaan naar de mogelijke effecten van zo’n maatregel, afhankelijk daarvan zullen we hopelijk op één plek een proef draaien.”
Nationaal Voetgangerscongres
Lony Scharenborg spreekt tijdens het Nationaal Voetgangerscongres, op 25 september in Amsterdam, over de botsende belangen in De 9 Straatjes. Ga naar www.nationaalvoetgangerscongres.nl voor meer informatie.
Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 3, juni 2018

Doorkijk naar drie van De 9 Straatjes (Wijde Heisteeg, Huidenstraat en Runstraat)
Bij het thema van dit artikel betrokken organisaties
Meer artikelen met dit thema
Slim stroombeheer verbetert efficiëntie en duurzaamheid in de openbare ruimte
10 feb om 09:23 uurNeem vaker de trap!
12 feb om 11:07 uurHet is gezond om vaker trap te lopen. In de openbare ruimte zijn er genoeg mogelijkheden om dat te doen.…
Twintig kilometer circulair asfalt op dijk tussen Tiel en Waardenburg
7 feb om 08:38 uurDe dijk tussen Tiel en Waardenburg voldoet niet meer aan de huidige veiligheidseisen en moet worden versterkt.…
Apeldoorn investeert in klimaatbestendige binnenstad
5 feb om 13:40 uurDe gemeente Apeldoorn zet een belangrijke stap in de vergroening van de binnenstad. Met de aankoop van een pand…
De tien lessen van smart lighting
3 feb om 14:15 uurBij het verslimmen van je openbare verlichting gaat het niet primair om slimme techniek, al klinkt het wel zo.…
35 jaar inzet voor veilige en innovatieve speelruimtes
31 jan om 09:10 uurSpeelplan vierde in 2024 haar 35-jarig jubileum en blijft zich onverminderd inzetten voor veilige speelplekken…
Den Haag richt openbare ruimtes sportiever in
23 jan om 10:42 uurDe gemeente Den Haag introduceert nieuwe richtlijnen om de openbare ruimte sportiever en beweegvriendelijker te…
Kronenburg in transitie: een duurzame toekomst voor Arnhem
20 jan om 08:29 uurDe Arnhemse wijk Kronenburg ondergaat een ingrijpende transformatie. Een project dat niet alleen de…