Deltaprogramma als draaiboek voor gemeentelijke klimaatadaptatie

Henk Ovink had bijna geen betere week kunnen uitkiezen om de stampvolle raadszaal van het Zwolse gemeentehuis toe te spreken. De rivieren in Nederland, waaronder de IJssel, bereikten het hoogste peil sinds 2011. Bovendien berichtte lokale krant De Stentor over de lekke dijk tussen Deventer en Zwolle. “Goed dat dit in de krant staat”, begon Ovink zijn verhaal dan ook. Kennis is belangrijk bij het maken van keuzes, verklaarde hij. “Als we die kennis niet hebben, wordt het geld straks aan de verkeerde zaken uitgegeven.” Wat volgde was een inspirerend betoog over het belang van water in onze samenleving én over hoe water aan de basis staat van een groot deel van de wereldproblematiek.

Ovink wees onder meer op het rapport van het WMO over klimaatverandering. “Het tegenovergestelde van Donald Trump”, klonk het cynisch. Want het is nog erger dan we dachten als het gaat om de opwarmende aarde en alle problemen die hier het gevolg van zijn. Negentig procent van alle rampen waar de wereld mee te maken heeft, raakt aan water. Orkanen, overstromingen, hittegolven; allemaal hebben ze direct invloed op water. Met als gevolg dat in 2050 twee miljard mensen in de problemen zitten. Bovendien besloten de ministers van financiën in de G20 dat het bekostigen van klimaatproblemen niet uit hun potje zou gaan komen.

Gelukkig is er ook goed nieuws. Omdat alles met water te maken heeft, leveren inspanningen om het beter maken ook meer op. De aanpak voor klimaatadaptatie moet zich dan ook richten op de verbindingen tussen verschillende (vak)gebieden: ruimtelijk, sociaal, economisch en cultureel. Hierin is een grote rol weggelegd voor overheden.

Wat kan de gemeente doen?

Een gemeente als Zwolle, die op zich al goed bezig is op het gebied van klimaatadaptatie (de stad eindigde als tweede in de competitie voor de vestiging van het internationale kenniscentrum Global Centre of Excellence on Climate Adaptation), kan beginnen met het maken van een langetermijnaanpak. Om te voorkomen dat is als boekje op de plank eindigt, moet deze aanpak gekoppeld worden aan concrete projecten die op korte termijn gestart worden, zodat iedereen direct voelt wat de invloed ervan is. Daarnaast is het belangrijk om samen te werken met andere overheden, kennisinstellingen én burgers. Tot slot is transparantie van groot belang: laat zien wat je gaat doen en waarom.

Bij het maken van de langetermijnaanpak zouden gemeenten het onlangs gepubliceerde Deltaprogramma als draaiboek moeten nemen, vindt Ovink. Daarnaast kunnen projecten in binnen- en buitenland dienen als inspirerende voorbeelden. Bovendien is klimaatadaptatie niet alleen een ruimtelijke opgave, maar iets dat integraal moet worden aangevlogen. Ga dus met álle betrokkenen om tafel zitten. En tot slot: werk samen in de regionale context, bijvoorbeeld met buurgemeenten.

Ter inspiratie kunnen Nederlanders putten uit een heel aantal succesvolle voorbeeldprojecten, die in het buitenland met bewondering worden gevolgd. Ruimte voor de Rivier is zo’n voorbeeld waar ook Zwolle direct mee te maken heeft. Maar ook aan de andere kant van het land tonen projecten in het kader van Zwakke Schakels wat Nederland doet op het gebied van water. In de steden zelf zijn dakparken en waterpleinen mooie voorbeelden van klimaatmaatregelen die tegelijkertijd van toegevoegde waarde zijn bij de inrichting van de openbare ruimte.

Henk Ovink schotelde zijn publiek prachtige nationale én internationale projecten voor, maar ook individuen kunnen iets betekenen. “Wat kan ík doen”, vroeg één van de toehoorders zich terecht af. Wie een tuin heeft met meer groen dan tegels is al heel goed bezig, vindt Ovink. Maar nog beter zou het zijn als je vervolgens ook je buren hierop aanspreekt. Zodat ook zij tot actie overgaan. Want verandering bereiken we alleen als echt iedereen meedoet. Niet alleen de overheid of het bedrijfsleven, maar ook gewone burgers. Dat is ook de reden dat Ovink, normaal gesproken op de koffie bij hooggeplaatste bestuurders in Hong Kong of New York, ook zijn verhaal vertelt in Zwolle. “Ik zie dat niet als druppel op de gloeiende plaat. Ik vind dat zo’n stomme uitdrukking! We hebben echt iedereen nodig en wat dat betreft geeft Zwolle het goede voorbeeld.”