De Utrechtse singel is weer rond

maandag 23 november 2020

timer 5 min

Eeuwen lang was Utrecht helemaal omsingeld door water. Tot de jaren ’70, toen een deel van de singel werd gedempt. De Catharijnesingel ging verder als de Catharijnebaan; voor het water kwam asfalt in de plaats. De werkzaamheden zijn in september van dit jaar afgerond en dat betekent dat de binnenstad van Utrecht vanaf nu weer helemaal omringd is door water. Een deel van de Catharijnesingel loopt door onder Hoog Catharijne en zo ontstaat het ‘rondje Utrecht’.

Utrecht is er maar wat trots op dat de singel weer terug is. “De singel heeft voor ieder wat wils. Je kunt er wandelen, hardlopen, in de zon zitten of juist de schaduw opzoeken, een terrasje pakken, een boottocht maken en genieten van de natuur”, vertelt Hadassa Koopmans, woordvoerder van de gemeente Utrecht.

De singel sluit aan bij het aangrenzende Zocherpark. “We hebben hiervoor bijvoorbeeld plasbermen gemaakt voor water en moerasvelden”, vertelt Koopmans. “Daarnaast hebben we ecologische groenvelden, bijzondere bomen en heesters geplant om het aantrekkelijk te maken voor vlinders en andere insecten.” Het dempen van de singel is met dit project volledig opgeheven. Dit was niet de enige doelstelling van het project, ook wilde Utrecht graag het water terugbrengen en hiermee de leefbaarheid in de stad vergroten. “Je ziet nu al dat heel veel Utrechters en bezoekers gebruik maken van de singel, zowel op het water als erlangs”, aldus de woordvoerder. “Het terugbrengen van het water draagt ook bij aan onze klimaatadaptatiestrategie.

De herstelde singel markeert de afsluiting van de eerste fase van de transformatie van het Utrechtse Stationsgebied. Twee gescheiden delen water zijn weer met elkaar verbonden door een vaarverbinding onder Hoog Catharijne te maken. Hiermee heeft Utrecht ook het eerste overdekte winkelcentrum van ons land waar je onderdoor kunt varen. 

Kansen en uitdagingen

Hoewel de doelstelling is gehaald, hiermee de singel weer rond is en de leefbaarheid voor de bezoekers en inwoners een stuk beter is geworden, kwamen er ook een paar obstakels op de route. “Het weer rondmaken van de singel vond midden in het centrum van Utrecht plaats en bestreek ook nog eens meerdere jaren”, legt Koopmans uit. “De uitdaging hierbij was om de stad tijdens alle werkzaamheden open, bereikbaar én leefbaar te houden voor inwoners en bezoekers. Dat was best een puzzel, maar ook dat is uiteindelijk gelukt”, vervolgt ze trots. Verder moest tijdens het rondmaken van de singel rekening gehouden worden met veel zaken zoals vaardiepte, vaarbreedte, groen, geschiedenis, plek voor vogels en vlinders, geld en rijbanen. “Juist omdat met zoveel zaken rekening gehouden moet worden, geeft het een extra kick als het uiteindelijk dan toch op een goede manier is gelukt.”

De gemeente Utrecht heeft uit diverse hoeken hulp gekregen. Burgerparticipatie was hier dan ook een belangrijk onderdeel van. “Bij het plan voor het laatste deel van de singel, de Marga Klompébrug tot de Bartholomeusbrug tot aan de opening van de singel op 12 september was een participatiegroep van bewoners, bedrijven, deskundigen en organisaties betrokken”, vertelt Koopmans. “Zij hebben hun wensen en ideeën ingebracht en hebben het proces gevolgd.”

Tijdens het rondmaken van de singel moest onder meer rekening gehouden worden met de vaardiepte in de gracht

Uniek

Het rondmaken van de singel is op zijn minst uniek te noemen. Op bijna geen andere plek in Utrecht zijn er zo veel veranderingen geweest als aan de singel. Een klooster stond aan de basis van het Academisch Ziekenhuis, dat later werd getransformeerd tot woningen en kantoren. Een ander klooster werd een militair hospitaal en uiteindelijk een hotel. Een schouwburg en korenbeurs werden samen de Jaarbeurs en later kwam daar Muziekcentrum Vredenburg voor in de plaats. Een oude stationswijk werd Hoog Catharijne. En met de komst van de spoorwegen werden grote kantoren van de NS aan de singel gebouwd. In de toekomst sluit de singel aan op de Leidsche Rijn, zodat er een nieuwe vaarverbinding is.

Geschiedenis van de singel

Utrecht was eeuwenlang omsingeld. In 1122 kreeg Utrecht stadsrechten en een paar jaar later begon de bouw van een stadsmuur en de gracht om de stad te verdedigen. In 1958 leek de singel helemaal te verdwijnen door plan Feuchtinger. Om de stad voor auto’s bereikbaar te houden moest er een rondweg komen. Dit leverde heel veel protest op, maar toch werd er serieus over nagedacht.

Minister Marga Klompé wees de singel aan als monument en voorkwam dat het water overal verdween. In 1962 kwam er een aangepast verkeersplan van Kuiper met daarin de bouw van Hoog Catharijne en het voor een deel dempen van de singel. Het noorden van de Catharijnesingel werd de Catharijnebaan: een stadsautoweg. Het westelijke deel van de Weerdsingel werd een parkeerterrein. Er bleef veel verzet van burgers tegen het verdwijnen van het water. Eind jaren ’80 werden de eerste plannen gemaakt voor de verbetering van het Stationsgebied. In 2001 werd het eerste stuk van de Weerdsingel weer hersteld en tijdens een referendum in 2002 stemde Utrecht voor het weer opengraven van de Weerdsingel en Catharijnesingel.

Herstel
In 2020 is de singel weer rond maar eerder gingen er al delen open. De singel wordt niet ‘zomaar’ gemaakt. Bij de plannen moest met heel veel dingen rekening worden gehouden. Bijvoorbeeld vaardiepte, vaarbreedte, groen, geschiedenis, fietspaden, plek voor vogels en vlinders, geld en rijbanen. En natuurlijk de wensen van de stad. Inwoners dachten in stappen mee over het ontwerp.

Dit artikel is verschenen in Straatbeeld 5, thema Projecten & Producten. Download hier gratis het magazine!